پیوند کلیه، به انتقال کلیه ی سالم یک شخص به بدن شخص دیگری که نارسایی کلیه دارد یا کلیه ی خود را از دست داده است، اطلاق می شود. نقش اصلی کلیه ها در بدن، تصفیه ی خون از مواد زائد و تبدیل آن ها به ادرار است. در صورتی که کلیه ها توانایی خود را از دست بدهند، ممکن است این مواد زائد انباشت شوند که به طور بالقوه، تهدید کننده ی زندگی و کشنده هستند.
این از دست دادن عملکرد کلیه که به عنوان بیماری مزمن کلیوی مرحله ی آخر یا نارسایی کلیه شناخته می شود، شایع ترین دلیل نیاز به پیوند کلیه است. از گزینه های درمانی دیگر برای مرحله ی نهایی بیماری مزمن کلیه، می توان دیالیز را نام برد.
چه کسانی می توانند پیوند کلیه انجام دهند؟
بیشتر افرادی که نیاز به پیوند کلیه دارند، می توانند با شروط زیر و بدون در نظر گرفتن سن خود، این عمل را انجام دهند:
- حال آن ها برای تحمل اثرات جراحی به اندازه ی کافی خوب باشد.
- شانس نسبتاً خوبی برای موفقیت آمیز بودن عمل پیوند وجود داشته باشد.
- فرد می تواند درمان های توصیه شده مورد نیاز پس از پیوند، مانند مصرف داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی و حضور در جلسات تکمیلی منظم را رعایت کند.
دلایلی که باعث می شود انجام پیوند بی خطر یا مؤثر نباشد، عبارتند از: عفونت مداوم (این مورد همان ابتدا باید درمان شود)، بیماری قلبی شدید، سرطانی که به چندین نقطه از بدن گسترش یافته است، ایدز. همچنین ممکن است نیاز به ارزیابی با یک روانشناس یا روانپزشک داشته باشید تا مطمئن شوید پیوند برای شما مناسب خواهد بود.
اهدای کلیه
برخلاف بسیاری از انواع دیگر اهدای عضو، اهدای کلیه تا زمانی که زنده هستید امکان پذیر است؛ زیرا برای زنده ماندن تنها به یک کلیه نیاز دارید، که به عنوان اهداکننده ی زنده شناخته می شود. افرادی که قصد اهدای کلیه دارند؛ به منظور اطمینان از مناسب بودن شخص برای اهدای عضو و عمل لازم برای برداشتن کلیه، با دقت مورد آزمایش قرار می گیرند.
در حالت ایده آل، اهدای زنده از سوی یکی از بستگان نزدیک انجام می شود؛ زیرا احتمال بیشتری دارد که نوع بافت و گروه خونی، مشابه گیرنده ی عضو را داشته باشند. این مسئله خطر پس زده شدن کلیه ی پیوندی را کاهش می دهد. اهدای کلیه از طرف افرادی که به تازگی فوت کرده اند نیز امکان پذیر است و به عنوان اهدای کلیه متوفی شناخته می شود. هر چند این نوع اهدای کلیه، شانس کمتری برای موفقیت در بلند مدت خواهد داشت.
دوران انتظار برای پیوند کلیه
افرادی که نیاز به پیوند کلیه دارند اما اهداکننده ی زنده ی مناسبی برایشان پیدا نشده است؛ باید تا زمان در دسترس قرار گرفتن یک کلیه ی اهداکننده ی متوفی مناسب، منتظر بمانند. به طور متوسط، زمان انتظار برای پیوند کلیه ی اهداکننده ی متوفی بین 2 سال و نیم تا 3 سال است. زمان انتظار به این علت طولانی است که تقاضا برای کلیه های اهدایی بسیار بیشتر از عرضه ی قابل استفاده از سوی اهداکنندگان است.
افراد رنگین پوست (از نژاد غیر سفید پوست)، به طور خاصی نیازمند اهدای کلیه از طرف اهداکنندگان هستند، چرا که نرخ بیماری کلیوی به ویژه در افراد با منشاء قومی آسیای جنوبی، آفریقا و کارائیب بالا است. با این حال، اهداکنندگان زیادی از این جوامع وجود ندارد.
عمل جراحی پیوند کلیه
در صورتی که کلیه ی پیوندی از یک اهدا کننده ی زنده دریافت شود، عمل آن یک جراحی با برنامه ریزی دقیق خواهد بود. در صورتی که منتظر یک کلیه از سوی اهداکننده ی متوفی هستید؛ زمانی که کلیه ی مناسب در دسترس قرار گیرد، مرکز پیوند با شما تماس خواهد گرفت. این اتفاق ممکن است در هر زمانی از روز یا شب رخ دهد. کارکنان مرکز، بررسی می‌کنند که مشکل پزشکی جدیدی نداشته باشید و از شما می‌خواهند برای بررسی های نهایی به منظور اطمینان از انجام پیوند، به مرکز مراجعه کنید.
سپس، برای قرار دادن کلیه ی جدید و اتصال آن به عروق خونی و مثانه، عمل جراحی انجام خواهید داد. کلیه ی جدید در قسمت تحتانی شکم قرار می گیرد. کلیه های خودتان نیز، معمولاً در جای خود باقی می مانند. پیوند کلیه یک عمل جراحی بزرگ با طیف گسترده ای از خطرات بالقوه است. این خطرات در کوتاه مدت شامل لخته شدن خون و عفونت است. مشکلات بلند مدت که دربردارنده ی دیابت و افزایش خطر عفونت است، معمولاً مربوط به دارویی هستند که باید برای کاهش احتمال پس زدن کلیه توسط بدن مصرف کنید. به دلیل خطر بروز مشکلات بیشتر، افرادی که پیوند کلیه انجام داده اند، تا آخر عمر خود نیاز به معاینات منظم دارند.
زندگی کردن با کلیه ی پیوندی
داشتن یک سبک زندگی سالم پس از پیوند کلیه، به خوبی خطر عوارض آن را به حداقل می رساند.
بنابراین، توصیه می شود که:
- اگر سیگار می کشید، مصرف آن را ترک نمایید.
- یک رژیم غذایی سالم را پیش بگیرید.
- اگر دچار چاقی یا اضافه ی وزن هستید، وزن خود را کم کنید.
- اقدامات لازم برای کاهش خطر ابتلا به عفونت را انجام دهید.
پبوند کلیه چقدر دوام می آورد؟
چند عامل وجود دارد که روی دوام کلیه ی پیوندی اثر می گذارند. این موارد شامل این می شود که آیا کلیه از یک اهداکننده ی زنده گرفته شده است یا خیر، کلیه ی مورد نظر از لحاظ گروه خونی و نوع بافت تا چه اندازه مطابقت دارد و سن و سلامت کلی فرد پذیرنده به چه صورت است.
در صورتی که عمل پیوند کلیه ی شما با شکست مواجه شود، معمولاً می توانید در لیست انتظار پیوند دیگری قرار بگیرید. در این میان ممکن است به دیالیز نیاز داشته باشید.
