هیدرونفروز کلیه

در این مقاله مطالعه می کنید:

هیدرونفروز، شرایطی است که درآن ادرار بیش از حد جمع می شود و یا به کلیه برمی گردد. در نتیجه در اثر این شرایط، کلیه مانند یک بادکنک پر از آب ورم می کند. این مشکل ممکن است در دوران جنینی یا بعد از تولد در حین غربالگری برای بررسی مشکلات دیگر، و یا پس از عفونت مجرای ادراری، تشخیص داده شود. هیدرونفروز، بسیار شایع است و از هر 100 نوزاد یک نفر به آن دچار می شود.

همچنین این شرایط ممکن است به علت انسداد جریان ادرار در امتداد لوله های تخلیه ادرار یا بعلت بازگشت ادرار از مثانه به حالب و کلیه رخ دهد. هیدرونفروز کلیه ممکن است شدت های متفاوتی داشته باشد. معمولاً پزشک، هیدرونفروز نوزاد شما را به صورت خفیف، متوسط یا شدید توصیف می کند. گاهی اوقات هیدرونفروز، درجه 1، 2، 3 یا 4 نامیده می شود که درجه 1 نشان دهنده ی ورم جزئی و درجه 4 نشان دهنده ی ورم شدید می باشد. هیدرونفروز کلیه ممکن است در یکی از کلیه ها یا هر دوکلیه رخ دهد.

هیدرونفروز

علائم و نشانه های هیدرونفروز

نوزادان مبتلا به هیدرونفروز هیچ علائمی ندارند. کودکان بزرگتر ممکن است بسته به شدت هیدرونفروز علائمی داشته باشند یا نداشته باشند. اگر کودک شما علائم دارد، علائم او ممکن است شامل شکم درد یا درد پهلو باشند. همچنین ممکن است در ادرار خون داشته باشد یا نداشته باشد. گاهی اوقات، این کودکان ممکن است علاوه بر درد دچار حالت تهوع یا استفراغ شوند.

علاوه بر این کودکان مبتلا به هیدرونفروز ممکن است دچار عفونت ادراری شوند. احتمال عفونت ادراری، شدت هیدرونفروز را افزایش می دهد. علائم عفونت مجرای ادراری می تواند شامل تکرر ادرار، درد به هنگام ادرار، ادرار مات یا بودار، کمر درد و تب باشد. اگر کودک شما به هیدرونفروز مبتلاست و این علائم به ویژه تب را دارد، لطفاً به پزشک اطفال مراجعه کنید.

تشخیص هیدرونفروز کلیه

هیدرونفروز، معمولاً با سونوگرافی شناسایی می شود اما روش های متفاوتی برای تشخیص هیدرونفروز جنینی و هیدرونفروز بعد از تولد وجود دارد.

هیدرونفروز جنینی: هیدرونفروز اغلب در سونوگرافی های روتین بارداری یافت می شود. این شرایط، شایع ترین ناهنجاری مجرای ادراری است که در تصویربرداری سونوگرافی دوران بارداری تشخیص داده می شود. اگر هیدرونفروز خفیف باشد و جنین مشکلی نداشته باشد، پزشک ممکن است شما را به متخصص اورولوژی اطفال ارجاع ندهد. اما اگر هیدرونفروز درجه متوسط یا شدید باشد، شما می توانید برای مشورت به متخصص اورولوژی کودکان مراجعه کنید.

هیدرونفروز بعد از تولد: هیدرونفروز اغلب اوقات بعد از بروز علائمی مانند شکم درد، درد پهلو یا وجود خون در ادرار تشخیص داده می شود. اگر کودکی دچار عفونت مجرای ادراری شود، اغلب اوقات سونوگرافی انجام می شود. اگر هیدرونفروز موجود باشد، با سونوگرافی قابل تشخیص است.

علل هیدرونفروز کلیه

هیدرونفروز ممکن است به علت انسداد سیستم تخلیه کلیه، بازگشت ادرار از مثانه به پیشابراه و کلیه یا ممکن است به سادگی به نحوه شکل گیری کلیه در طول رشد رخ دهد.

انسداد: کلیه ها ادرار تولید می کنند تا خون را از سموم پاکسازی کنند و تعادل آب بدن را حفظ کنند. زمانی که ادرار تولید می شود، به لگنچه کلیه جریان پیدا می کند، سپس به حالب می رود و درون مثانه ذخیره می شود. وقتی که مثانه پر شد، از طریق مجرای ادرار تخلیه می شود، انسداد در هر نقطه از این مسیر می تواند منجر به هیدرونفروز شود.

معمولاً درجات بالای هیدرونفروز به علت انسداد ایجاد می شوند. اگر انسداد در نقطه پایینتری باشد، حالب ممکن است ورم کند. این شرایط هیدرواورتر یا اتساع حالب نامیده می شود. کودک شما به احتمال زیاد برای بررسی های بیشتر به اسکن رفلاکس ادرار (VCUG) و اسکن  Mag 3 Lasix نیاز خواهد داشت. این بررسی ها ممکن است بسته به نتایج آنها نیاز به تکرار داشته باشند.

بیماری های کلیه

رفلاکس وزیکورترال: سیستم ادراری طوری طراحی شده است که ادرار از کلیه به طرف حالب و سپس برای ذخیره سازی به طرف مثانه جریان پیدا می کند. در زمان پر شدن مثانه، ادرار از طریق مجرای ادراری تخلیه می شود. زمانی که ارتباط میان حالب و مثانه، ضعیف یا غیرطبیعی باشد، ادرار از مثانه به کلیه بر می گردد. این امر باعث گشاد شدن کلیه و در نتیجه منجر به هیدرونفروز می گردد.

ناشناخته: در بیش از نیمی از کودکان مبتلا به هیدرونفروز، گشادی یا ورم کلیه بدون درمان خود به خود رفع می شود. در این موارد، علت هیچ گاه شناسایی نمی شود.

عوامل خطر هیدرونفروز

تا به امروز، هیچ عوامل خطری برای هیدرونفروز شناسایی نشده است. گرچه، پسران نسبت به دختران بیشتر احتمال دارد که با هیدرونفروز متولد شوند. هیدرونفروز در بین اعضای خانواده ارثی نیست، گرچه، برخی از علل آن مانند رفلاکس وزیکورترال ممکن است ارثی باشند. هیدرونفروز به مراقبت های دوران بارداری مربوط نمی شود، بنابراین برای پیشگیری از هیدرونفروز کلیه های کودک خود، کاری نمی توانید انجام دهید.

هیدرونفروز ممکن است به علت عواملی همچون سنگ کلیه، لخته های خونی، رشد بیش از حد بافت (پولیپ) یا ناهنجاری های دیگر باشد. معمولاً درمان این مسائل منجر به طبیعی شدن عملکرد کلیه و از بین رفتن هیدرونفروز می شود.

عوارض هیدرونفروز

شایع ترین عوارض هیدرونفروز، عفونت مجرای ادراری می باشد. زمانی که عفونت مجرای اداری منجر به تب بالا شود، فرد مشکوک به عفونت کلیه یا پیلونفریت است. این مشکل بر اثر نوعی باکتری ایجاد می شود که از مثانه به کلیه منتقل شده و به بافت کلیه حمله می کند.

کودکان مبتلا به هیدرونفروز (درجه متوسط تا شدید) در معرض خطر عفونت مجرای ادراری یا پیلونفریت هستند. اگر پیلونفریت شدید باشد، به سرعت درمان نشود و یا هردو کلیه را درگیر کند، عوارضی مانند آسیب دائمی کلیه می تواند منجر به مشکلاتی مانند فشار خون بالا و گاهاً نارسایی کلیوی شود.

بررسی و درمان

بررسی: شناسایی علت هیدرونفروز کودک، به تعیین درمان مناسب کمک می کند. با توجه به شدت هیدرونفروز، پزشک یکی از آزمایشات زیر را توصیه می کند:

(VCUG) : سیستوگرام ادرار یا تصویر مجرای ادرار: نوعی بررسی رادیولوژی برای تشخیص جریان بازگشت ادرار از مثانه به حالب و کلیه می باشد.

Mag 3 Lasix Scan : نوعی بررسی رادیولوژی برای ارزیابی عملکرد کلیه است.

DMSA scan: نوعی اسکن رادیولوژی برای ارزیابی عملکرد کلیه است.

درمان: روش های درمانی به شدت هیدرونفروز و نتایج آزمایشات بستگی دارند. گرچه به طور کلی، شدت هیدرونفروز اغلب سرنخی در مورد درمان به ما ارائه می دهد.

مراقبت: اگر هیدرونفروز کودک شما خفیف یا متوسط باشد و عملکرد کلیه اش مشکلی نداشته باشد، کودک شما ممکن است تحت مراقبت قرار بگیرد. در طول مراقبت، شرایط کودک باید با سونوگرافی پیگیری شود تا مشخص شود که هیدرونفروز او تشدید شده، بهبود پیدا کرده یا از بین رفته است. کودک شما ممکن است دوز پایینی از آنتی بیوتیک مصرف کند تا از عفونت در طول مراقبت پیشگیری شود.

جراحی: جراحی فقط در موارد شدیدی توصیه می شود که عملکرد کلیه بعلت انسداد یا عفونت های مکرر در خطر است. هدف عمل، باز کردن انسداد است. این کار باعث می شود ادرار آزادانه جریان پیدا کند. نوع جراحی به محل انسداد در سیستم ادراری بستگی دارد. اورولوژیست کودکان با شما در مورد محل انسداد و جراحی مناسب برای درمان انسداد صحبت خواهد کرد. معمولاً برش ها 5 سانتی متری یا کوچکتر هستند. از طریق این برش های کوچک، جراح ناحیه مسدود شده را خارج می کند. کودک معمولاً به مدت دو تا سه روز در بیمارستان بستری می شود و ظرف مدت دو تا سه هفته بهبود پیدا می کند. میزان موفقیت این عمل 95 درصد می باشد.

جراحی کم تهاجمی و با کمک روبات: جراحی با کمک روبات، یک جراحی لاپاراسکوپی کم تهاجمی است. جراح ، یک دوربین کوچک و ابزارهای مورد نیاز خود را از طریق 3 یا 4 برش کوچک وارد بدن بیمار می کند و جراحی را انجام می دهد. این نوع جراحی ممکن است برای کودک شما مناسب نباشد. جراح بهترین گزینه را برای کودک شما توصیه می کند و در مورد انواع روش های جراحی با شما صحبت می کند.

آیا باید نگران باشم؟

اگر نوزاد یا کودک شما مبتلا به هیدرونفروز تشخیص داده شده، این موضوع می تواند شما را نگران کند. اما ابتدا چند نکته را باید به خاطر بسپارید. اول اینکه بسیاری از کودکانی که در دوران جنینی به هیدرونفروز تشخیص داده می شوند، قبل از تولد و یا در غربالگری های بعد از تولد، هیچ نشانه ای از هیدرونفروز ندارند. در اکثر کودکانی که هیدرونفروز خفیف یا متوسط دارند، عملکرد کلیه اغلب طبیعی است، کلیه به طور طبیعی رشد می کند و بدون هیچ گونه مداخله ای مشکل حل می شود.

فقط تعداد انگشت شماری از کودکان برای مشکل هیدرونفروز نیاز به جراحی دارند و اغلب اوقات این کودکان دچار هیدرونفروز شدید همراه با تخلیه ضعیف کلیه هستند و گاهی اوقات عملکرد کلیه آنها در معرض خطر است. اگر کودک شما نیاز به جراحی دارد، میزان موفقیت کلی 95% است، برش ها معمولاً بسیار کوچک هستند و بعد از عمل فقط ناراحتی خفیفی را احساس می کند.

 دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.1/5 - (14 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر