تست نوار مثانه یا تست اورودینامیک چه کاربردی دارد

الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله)

در صورتی که پزشک تصور کند مشکل ادراری بیمار با آسیب عضلانی یا عصبی در ارتباط است، آزمایش سیستومتری با الکترومیوگرافی نیز همراه خواهد بود. در فرایند الکترومیوگرافی با استفاده از چند حس­گر، فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب در داخل و اطراف مثانه و اسفنکتر ها ارزیابی می شود. در حین آزمایش، الکترود های کوچکی در پوست پیشابراه و راست روده قرار داده می شوند تا جریان الکتریکی ناشی از انقباض عضلات کف لگن را دریافت کنند. الگو های بدست آمده از پالس های عصبی، هماهنگی یا عدم هماهنگی مثانه و اسفنکتر ها را نشان می دهند.

اوروفلومتری

اوروفلومتری به سنجش سرعت جریان و حجم ادرار دفع شده گفته می شود. برای انجام این آزمایش بیمار باید با مثانه پر یا نیاز شدید به دفع ادرار به مطب مراجعه کند. سپس از بیمار خواسته می شود تا در قسمت قیف مانند یک دستگاه مخصوص ادرار کند. یک کامپیوتر مقدار ادرار و سرعت جریان آن را به صورت خودکار محاسبه کرده و با استفاده از یک نمودار تغییرات سرعت جریان را نمایش می دهد. در صورت ضعیف بودن عضلات مثانه یا انسداد جریان ادرار، نتایج آزمایش غیر طبیعی خواهند بود.

سنجش باقی مانده ادرار

این آزمایش مقدار ادرار باقی مانده در مثانه را پس از دفع ادرار محاسبه می کند. این مقدار ادرار را باقی مانده ادرار می گویند. باقی مانده ادرار توسط سونوگرافی سنجیده می شود. همچنین، باقی مانده ادرار را می توان به وسیله یک لوله باریک و منعطف (کاتتر یا سوند نلاتون) سنجش کرد. این کاتتر در مجرای ادراری (میزراه) قرار گرفته و سپس جهت تخلیه ادرار باقی مانده به مثانه وارد می شود. در صورتی که مقدار ادرار باقی مانده 50 میلی لیتر یا بیشتر باشد، این وضعیت نشانه عدم تخلیه کامل مثانه است.

سنجش فشار نقطه نشت ادرار

در حالی که مثانه برای آزمایش سیستومتری پر می شود، ممکن است به طور ناگهانی منقبض شده و مقداری آب به صورت ناگهانی از آن خارج شود. فشار سنج در هنگام وقوع این نشت، فشار داخل مثانه را اندازه گیری می کند. از افرادی که با خنده، سرفه یا عطسه کردن دچار نشت ادرار می شوند خواسته می شود تا در زمان های مختلفی حین پر شدن مثانه سرفه کرده و یا زور بزنند. هدف این کار سنجش مقدار فشاری است که سبب بروز نشت ادرار می شود. افراد باید بدانند که در صورت بروز نشت ادرار نیازی به خجالت کشیدن نیست زیرا هدف این آزمایش همین بوده و اتاق آزمایش به همین منظور طراحی شده است. پزشک با استفاده از مقادیر فشار بدست آمده برنامه درمانی مناسبی را برای بیمار تهیه می کند.

آزمایش جریان فشار

این مورد میزان فشار مثانه ای لازم برای دفع ادرار را سنجش می کند. در این فرایند، سرعت جریان ناشی از فشار نیز محاسبه می شود. پس از انجام آزمایش سیستومتری، از بیمار خواسته می شود در حالی که کاتتر هنوز در محل قرار دارد مثانه خود را تخلیه کند. سپس، این فشار سنج ظرفیت مثانه، میزان فشار و سرعت جریان ادرار را سنجش می کند. این کاتتر به قدری کوچک است که در اغلب افراد ادرار از اطراف آن نیز خارج می شود.

آزمایش جریان فشار به شناسایی انسداد های مثانه ای ناشی از بزرگی پروستات یا تنگی مجرای ادراری کمک می کند. با اینکه انسداد مثانه در زنان کمتر رایج است اما در مواردی مثل سیستوسل (افتادگی مثانه) یا پس از جراحی درمان بی اختیاری ادرار ممکن است انسداد خروجی مثانه ایجاد شود. در سیستوسل بافت بین دیواره واژن و مثانه ضعیف می شود. در صورت عدم توانایی دفع ادرار در انتهای آزمایش نیازی به نگران شدن نیست. برخی بیماران هنگامی که کاتتر داشته باشند یا فرد دیگری در اتاق حاضر باشد، در ادرار کردن با دشواری مواجه می شوند. برخی دیگر نیز به دلیل انسداد یا ضعف عضله مثانه قادر به ادرار کردن نیستند.
این آزمایش اطلاعات مفید و فراوانی را جهت تعیین برنامه درمانی در اختیار پزشک قرار می دهد.

آزمایش های ویدیویی اورودینامیک

این موارد ترکیبی از آزمایش های سیستومتری، اوروفلومتری و سیستوگرافی در قالب یک آزمایش هستند. تجهیزات دیجیتالی به کار رفته در این آزمایش، با استفاده از امواج فراصوت یا اشعه ایکس می توانند علاوه بر جریان ادرار، فشار داخل مثانه و راست روده را نیز ارزیابی کنند. در این آزمایش، در مدت پر و خالی شدن مثانه تصاویر و ویدیو هایی از آن گرفته می شود. آزمایش های ویدیویی اطلاعات مفیدی درباره عملکرد پیشابراه و مثانه ارائه می­دهند. تصاویر و ویدیو های بدست آمده اندازه و شکل مثانه را نشان داده و به شناسایی مشکلات زمینه ای کمک می کنند.

پس از آزمایش اورودینامیک چه اتفاقی می افتد؟

امکان دارد تا چند ساعت پس از انجام این آزمایش ها، ناراحتی خفیفی در هنگام ادرار کردن احساس شود. همچنین، ممکن است به دلیل کاتتر گذاری مثانه مقادیر اندکی خون در ادرار دیده شود. نوشیدن 8 لیوان آب هر نیم ساعت به مدت 4 ساعت می تواند به کاهش ناراحتی کمک کند. پزشک جهت تسکین ناراحتی به بیماران توصیه می کند که حمام آب گرم انجام داده و یا یک لیف گرم و مرطوب را بر روی مجرای ادرار خود قرار دهند. همچنین، امکان دارد پزشک جهت تسکین درد و پیشگیری از ابتلا به عفونت به ترتیب مصرف داروهای مسکن و داروهای آنتی­بیوتیک را به بیمار توصیه کند. در صورت بروز هر گونه علامت ابتلا به عفونت همچون تب، لرز یا درد باید فورا با پزشک خود تماس گرفت.

آمادگی برای آزمایش اورودینامیک

باید از نوشیدن هر گونه کافئین در روز آزمایش خودداری شود. بیماران باید 3 روز قبل از انجام آزمایش، مصرف دارو های زیر را قطع کرده اما به مصرف دیگر داروهای تجویزی خود ادامه دهند:

• فنازوپیریدین
• تولترودین
• داریفناسین
• هیوسین
• متنامین
• متیلن بلو (اوریمکس، اورل، اوتیرا، اوروجسیک)
• میربتریک (میرابگرون)
• اوکسی بوتین / اوکسی بوتینین (دیتروپان، دیتروپان XL، اوکسی ترول، گلنیک)
• پیریدیوم (فنازوپیریدین)
• سانکتورا / سانکتورا XL (تروسپیوم)
• اورکولین (بتانکول)
• اوریسپاس (فلاووکسات)
• وزیکر (سولیفناسین)
• البته، در صورت توصیه پزشک به ادامه مصرف دارو ها، باید از توصیه او پیروی شود.
• در صورت بارداری، باید حتما با کلینیک خود تماس گرفته شود زیرا ممکن است به تعویق افتادن آزمایش اورودینامیک ضروری باشد.
• در صورت ابتلا به علائم سوزش ادرار در روز قبل از آزمایش، باید به پزشک اطلاع داده شود تا در صورت نیاز آزمایش به تعویق افتد.
• در صورت ابتلا به یبوست مزمن، باید در روز قبل از آزمایش از یک انمای فلیت (سدیم فسفات) استفاده شود. این انما یا تنقیه به صورت بدون نسخه در داروخانه ها به فروش می رسد.
• در صورتی که متخصص اورولوژی داروهای آنتی بیوتیک تجویز کند، افراد باید آن ها را به شیوه توصیه شده مصرف کنند. در صورت عدم تجویز آنتی بیوتیک، کارکنان کلینیک یک داروی آنتی بیوتیک به بیمار خواهند داد.
• در روز آزمایش افراد می توانند یک وعده غذایی عادی اما بدون کافئین مصرف کنند.
• بیماران باید به مقدار کافی آب بنوشند تا با مثانه پر در کلینیک حاضر شوند. (در صورت داشتن یک کاتتر فولی، نیازی به نوشیدن بیش از حد آب نیست).

ضرورت انجام آزمایش اورودینامیک

این آزمایش به شناسایی علت مشکلات مرتبط با موارد زیر کمک می کند:

✔ نشت یا بی اختیاری ادرار

✔ عدم تخلیه کامل مثانه

✔ نیاز مکرر به دفع ادرار

✔ نیاز ناگهانی به دفع ادرار

✔ ضعیف بودن جریان ادرار

✔ قطع و وصل شدن جریان ادرار (جریان متناوب ادرار)

✔ ابتلای مکرر به عفونت های مجاری ادرار

پزشک در ارتباط با علائم بیمار با او صحبت کرده و پس از معاینه فیزیکی، انجام آزمایش های ادراری ساده را تجویز می کند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، پزشک می تواند انجام آزمایش های اورودینامیک و تصویر برداری با اشعه ایکس را تجویز کند. پزشک، بر اساس اطلاعات بدست آمده یک برنامه درمانی برای بیمار تهیه می کند. انجام آزمایش های بیشتر به مشخص شدن مشکل کمک می کند. جهت پیشگیری از عفونت، اغلب قبل و بعد از انجام آزمایش به بیماران دارو های آنتی بیوتیک داده می شود. همچنین، از بیماران خواسته می شود تا با مثانه پر به مطب یا کلینیک مراجعه کنند.

بعد از تست نوار مثانه چه کنیم؟

امکان دارد تا چند ساعت پس از آزمایش، بیماران در هنگام دفع ادرار ناراحتی خفیفی را تجربه کنند. نوشیدن چندین لیوان آب پس از آزمایش می تواند مفید باشد. قرار دادن یک پارچه مرطوب و گرم بر مجرای ادرار می تواند به تسکین درد کمک کند. پزشک نتایج آزمایش را با بیمار در میان خواهد گذاشت. بیمار پس از بدست آوردن اطلاعات بیشتر در این زمینه، به همراه پزشک خود درباره انتخاب بهترین برنامه درمانی تصمیم گیری می کند.

 دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی