پروستات عضوی است که در خروجی مثانه قرار دارد، بعبارتی وقتی ادرار می خواهد خارج شود ابتدا بایستی از مجرای ادراری که از وسط پروستات عبور می کند مسیری را طی کند، که به آن مجرای پروستاتیک می گویند. مجرای خروجی انزال نیز به مجرای پروستاتیک باز می شود و منی هم هنگام انزال و خارج شدن بایستی از پروستات عبور کند. ترشحات پروستات که هنگام انزال با منی خارج می شود نقش مهمی در تغذیه و بهبود کیفیت اسپرم دارد. بزرگ شدن پروستات یک فرآیند سالخوردگی است بعبارتی سن که بالا می رود بتدریج پروستات هم بزرگ می شود و از حدود 45 سالگی تاثیر خود را بر روی مجرای ادرار بصورت باریک شدن مجرا می گذارد و فرد دچار علائم ادراری می شود.
میزان بزرگ شدن پروستات و علائم ادراری به سن، ژنتیک و جهت رشد پروستات (به سمت داخل و مجرای ادراری یا به سمت بیرون) و نیز میزان انقباض عضلات موجود در بافت پروستات بستگی دارد. لذا شاید فردی با پروستات مثلا 35 سی سی، علائم ادراری شدیدی داشته باشد و فردی با پروستات 70 سی سی بدون علائم ادراری قابل توجهی باشد، لذا اندازه پروستات ملاک مناسبی برای شروع یا عدم شروع درمان نیست و بیشتر به تصمیم گیری پزشک در انتخاب روش جراحی باز یا بسته کمک می کند.
جراحی پروستات چه زمانی پیشنهاد می شود؟
جراحی پروستات زمانی توصیه می شود که درمان های دارویی پاسخگو نباشد و علیرغم مصرف دارو، فرد دچار عوارض ناشی از بزرگی خوش خیم پروستات، شامل احتباس ادراری، بروز خون در ادرار، سنگ مثانه، عفونت های ادراری مکرر و کم کاری کلیه بشود یا اینکه علائم آزار دهنده ادراری شامل تکرر ادرار، قطع و وصل شدن ادرار، باریک و ضعیف شدن جریان ادرار، شب ادراری، عدم تخلیه کال ادرار، فوریت در ادرار کردن، تاخیر در شروع ادرار آنقدر شدید باشند که کیفیت زندگی روزمره فرد را به میزان قابل توجهی پایین آورده باشد.
در چنین مواردی جراحی پروستات می تواند پیشنهاد مناسبی باشد که اگر خوب و درست و به موقع انجام شود می تواند با کمترین عوارض همراه بوده و مردان را از مشکلات بوجود آمده رها سازد.
سوزش ادراری بعد از جراحی پروستات
یکی از گله مندی های بیمارانی که جراحی می شوند سوزش ادرار بعد از جراحی پروستات هست که اکثرا گذراست و بعد از چند ماه بتدریج کاهش یافته و در نهایت از بین می رود.
سوزش ادرار می تواند علل متعددی داشته باشد:
◀️ شایع ترین علت سوزش ادرار بعد از جراحی پروستات زخمی است که بلافاصله بعد از عمل در بستر پروستات ایجاد می شود و بدیهی است زخمی که مدام از روی آن ادرار عبور می کند باعث بروز سوزش می شود و ماه ها زمان می برد تا محل جراحی یعنی بستر زخمی پروستات التیام پیدا کند و سوزش از بین برود.
◀️ سوند ادراری که بلافاصله بعد از عمل برای چند روز در مجرای ادراری تعبیه می شود خود می تواند یکی از علل بروز سوزش باشد که با خروج سوند بتدریج از بین می رود.
◀️ عفونت ادراری که بعضا بعد از جراحی رخ می دهد می تواند باعث بروز سوزش ادراری بشود. در این موارد مصرف آنتی بیوتیک مناسب می تواند باعث برطرف شدن سوزش ادرار بشود.
◀️ یکی از عوارض جراحی پروستات، تنگی مجرای ادراری است که می تواند باعث سوزش ادرار بعد از جراحی پروستات گردد. در این موارد علاوه بر سوزش ادرار، تکرر ادرار و باریک شدن جریان ادرار نیز مشاهده می شود که علیرغم درمان های پیشنهادی پزشک معالج، علائم بهبود نمی یابد. لذا در مواردی که علیرغم درمان های طبی سوزش بهبود نمی یابد و ادرار باریک شده و با زور زدن خارج می شود، نیاز به بررسی مجدد بیمار با سیستوسکوپی و ارزیابی وضعیت مجرای ادراری از نظر بروز تنگی و رفع تنگی با اتساع و فراخ سازی مجرا است. در این موارد متاسفانه احتمال عود تنگی وجود دارد.
درمان سوزش ادراری بعد از جراحی پروستات
توصیه هایی که برای رفع سوزش ادراری بعد از جراحی پروستات پیشنهاد می شود عبارتند از:
✔️ نوشیدن آب فراوان
✔️ پرهیز از خوردن ادویه جات، فلفل و غذاهای تند و محرک.
✔️ حتی المقدور از خوردن چای پر رنگ و قهوه و نوشابه های کولا دار اجتناب کنید.
✔️ غذاهایی بخورید که منجر به یبوست نشود لذا سبزیجات، سالاد با روغن زیتون، خوردن برگه و آلوی خیس خورده و بعضا دارو های ملین مثل شربت شیرمنیزی یا شربت لاکتولوز از بروز یبوست جلوگیری می کند.
✔️ استفاده از قرص فنازوپیریدین هر 8 یا 12 ساعت یک عدد هم می تواند سوزش ادرار را کاهش می دهد. این قرص رنگ ادرار را نارنجی می کند که نباید موجب نگرانی بشود.
✔️ استفاده از آنتی بیوتیک در مواردی که شک به عفونت وجود دارد یا کشت ادرار مثبت شده است.
سخن پایانی اینکه سوزش ادرار بعد از جراحی پروستات امری عادی و قابل پیش بینی است که انتظار می رود طی 1 تا 3 ماه بعد از عمل و بتدریج بر طرف شود. اگر بعد از 3 ماه برطرف نشد، حتما با پزشک معالج تان در این خصوص مشورت کنید.
دکتر محمد جباری متخصص کلیه و مجاری ادراری
