دیورتیکول مثانه، برآمدگی دیواره ی مثانه می باشد. در دیورتیکول کاذب، تنها غشای مخاطی مثانه دچار بیرون زدگی می شود، دیواره ی دیورتیکولوم، بدون لایه ی عضلانی است. در دیورتیکول واقعی تمام لایه های دیواره ی مثانه دچار بیرون زدگی می شوند. دیورتیکول مادرزادی بر اثر ضعف دیواره ی مثانه، به ویژه در ناحیه دهانه ی آن ایجاد می شود.
این شرایط اغلب مرتبط با رفلاکس وزیکورترال می باشد و ممکن است ادرار از حالب به دیورتیکولوم تخلیه شود. دیورتیکول ممکن است بر اثر ناهنجاری های اوراکوس در گنبد مثانه رخ دهد. دیورتیکول های مادرزادی مثانه گاهی اوقات دیورتیکول واقعی همراه با بیرون زدگی تمام لایه های دیواره ی مثانه هستند.
دیورتیکول های اکتسابی
دیورتیکول های اکتسابی بر اثر افزایش فشار در حین تخلیه مثانه رخ می دهند که منجر به بیرون زدگی غشای مخاطی مثانه از طریق ضعیف شدن لایه عضلانی مثانه می شوند. این شرایط دیورتیکول کاذب نامیده می شود. در این شرایط، یک کیسه کاذب در اطراف دیواره ی دیورتیکولوم تشکیل می شود که به برداشتن دیورتیکولوم کمک می کند. گردن باریک دیورتیکولوم که شبیه به اسفنکتر می باشد، توقف جریان ادرار در دیورتیکولوم را افزایش می دهد.
علائم و نشانه های دیورتیکول مثانه
- مشکلات مجرای ادراری تحتانی (که بعلت بیماری های زمینه ای نیز می باشد)
- عفونت های عود کننده مجرای ادراری
- تشکیل سنگ مثانه
تشخیص دیورتیکول مثانه
تشخیص دیورتیکول مثانه به روش های مختلفی انجام می شود:
تصویربرداری سونوگرافی
دیورتیکول با تصویربرداری از تمام مثانه تشخیص داده می شود. کلیه نیز بررسی می شود تا احتمال هیدرونفروز یا کلیه دوبلکس رد شود.
سیستواورتروگرام یا VCUG
سیستوگرافی نوعی تصویر برداری با اشعه ی ایکس است که برای بررسی دقیق اندازه و محل دیورتیکولوم استفاده می شود. حجم باقیمانده ی دیورتیکولوم بعد از دفع ادرار، عاملی برای تصمیم گیری در مورد درمان می باشد.
سیستوسکوپی
سیستوسکوپی روی مثانه و غشای دیورتیکولوم برای وجود ضایعات مشکوکی تمرکز می کند که باید نمونه برداری شوند. این روش، اندازه ی دیورتیکولوم و رابطه ی آنوتومیکی بین گردن دیورتیکولوم و حالب و مجرای ادراری پروستاتیک را برای انسداد ساب وزیکال بررسی می کند.
تصویربرداری از مجرای ادراری فوقانی
تصویربرداری سونوگرافی کافی است. اگر ناهنجاری خاصی وجود داشته باشد، ممکن است به اوروگرافی یا پیلوگرافی درون وریدی یا سی تی اسکن نیاز باشد.
یورودینامیک
گاهی اوقات بررسی های یورودینامیک برای تشخیص اختلالات ادراری ضروری هستند.
درمان دیورتیکولوم مثانه
درمان دیورتیکولوم به چندین روش است:
درمان محافظه کارانه
دیورتیکول قابل توجه مثانه با انسداد ساب وزیکال در بیماران پرخطر ممکن است با سوندگذاری دائمی یا در صورت امکان سوندگذاری متناوب قابل کنترل باشد.
درمان آندوسکوپی
دیورتیکول های مثانه ممکن است از طریق آندوسکوپی مثانه درمان شوند. در این روش، گردن باریک دیورتیکولوم برای بهبود ارتباط با مثانه و انعقاد مخاط دیورتیکولوم تراشیده می شود. اندازه ی دیورتیکول یک عامل محدود کننده برای درمان آندوسکوپی است و کار آزمایی بالینی کنترل شده ای موجود نمی باشد.
درمان جراحی
تکنیک های جراحی مختلفی برای برداشتن دیورتیکول مثانه وجود دارند.
- برداشتن دیورتیکولوم ترانس وزیکال: برای درمان دیورتیکول های کوچک مثانه مناسب است.
- برداشتن دیورتیکولوم اکسترا وزیکال: برای درمان دیورتیکول های بزرگ مثانه مناسب است. این تکنیک با جراحی باز یا لاپاروسکوپی با توجه به نیاز به بازکردن همزمان انسداد پروستات یا کاشت مجدد حالب انجام می شود. تعبیه کردن اسپلینت مجرای ادرار و کاتتر ترانس اورترال در دیورتیکولوم قبل از درمان جراحی، کار را آسانتر می کند.
