سرطان پروستات دومین سرطان شایع مردان در سرتاسر جهان است. تشخیص سرطان پروستات تا پنج سال پس از معرفی PSA) Prostate Specific Antigen) سیری صعودی داشت و پس از آن تا سال 1995 ، کاهش در بروز سرطان پروستات دیده شد. میزان بروز سرطان پروستات، بین نژادهای مختلف متفاوت است که علت آن علاوه بر ساختار ژنتیکی به محیط اطراف، رژیم غذایی، سبک زندگی و آگاهی و نگرش افراد به وضع سلامتی خود بستگی دارد. از این موارد می توان به رژیم غذایی پر چربی، سطح بالاتر تستوسترون خون، وضعیت مالی، تفاوت در غربالگری و استفاده از درمان های تهاجمی اشاره کرد.
بالاترین میزان سرطان در شمال آمریکا و کشورهای اسکاندیناوی و به خصوص در آمریکایی های آفریقایی تبار و پایین ترین میزان آن در آسیا است.
سرطان پروستات، به ندرت در افراد پایین تر از 50 سال تشخیص داده می شود. سن متوسط بیماران در زمان تشخیص 68 سال است. سرطان پروستات در مقایسه با بیشتر سرطان‌های دیگر، به کندی رشد میکند. تغییرات سلولی گاهی 10، 20 یا 30 سال پیش از اینکه تومور برای ایجاد علائم به اندازه کافی بزرگ شود، آغاز میشوند.
بیماریابی برای سرطان پروستات در جوامعی که این سرطان شایع است از سن 50 سالگی توصیه می شود. برای افراد در معرض خطر مثل افرادی که سابقه سرطان خانوادگی پروستات دارند، سن 40 تا 45 سالگی برای شروع غربالگری توصیه می شود. انجمن ارولوژی آمریکا همچنان غربالگری سرطان پروستات را در مردان بدون علامت، 40 سال و بالاتر که انتظار طول عمر بیش از 10 سال را دارند پیشنهاد می کند.
سرطان پروستات به ندرت بخاطر رشد سرطان، ایجاد علائم انسدادی ادراری، علائم تحریکی ( مانند تکرر ادرار، سوزش و شب ادراری)، خونی شدن منی (هماتواسپرمی) و یا انتشار سرطان به دیگر نقاط بدن تشخیص داده می شود. تشخیص سرطان پروستات به طور قطعی به وسیله ی بیوپسی و نمونه برداری از پروستات با کمک سونوگرافی است.
دلایل سرطان پروستات
هیچ کس در مورد دلایل اصلی ابتلا به سرطان پروستات مطمئن نیست، عوامل بسیار زیادی وجود دارد که بر ابتلا به این سرطان تاثیر می گذارند، این عوامل شامل:
- سن: یکی از عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد، سن می باشد. هر چه یک مرد مسن تر باشد، خطر بیشتری وی را تهدید می کند.
- سابقه خانوادگی: مردانی که در خانواده شان سابقه سرطان پروستات دارند در خطر بیشتری هستند، همچنین مردانیک ه در خانواده شان بیشتر خانم ها سرطان سینه دارند، در خطر بیشتری می باشند.
- چاقی و اضافه وزن: مردان چاق مبتلا به سرطان پروستات در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پیشرفته هستند.
- بیماری های مقاربتی: تحقیقات نشان می دهد مردانیکه مبتلا به سوزاک بوده اند در خطر بیشتری برای ابتلا به این سرطان می باشند.
- بعضی از داروها: تحقیقات نشان می دهد که مصرف روزانه داروهای ضدالتهاب باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می شوند.
پیشگیری از سرطان پروستات
در این مطلب روش های پیشگیری از سرطان پروستات را برای شما توضیح خواهیم داد.
پیشگیری دارویی
دارویی به نام فیناستراید (finasteride) که نامهای تجاری مختلفی از قبیل پروسکار (Proscar) عرضه میشود، به طور معمول برای درمان بزرگی پروستات یا BPH تجویز میشود. بنابر یک آزمایش پیشگیری از سرطان پروستات بر روی 18 هزار مرد، این دارو احتمال بروز سرطان پروستات را تا 25 درصد کاهش میدهد. با این حال در مردانی که از این دارو استفاده میکنند احتمال بروز عوارضی چون ناتوانی یا کاهش میل جنسی و رشد سینه وجود دارد که پس از قطع مصرف دارو برطرف میشوند. علاوه بر اینها، اگر مردی در مراحل اولیه مصرف دارو به سرطان پروستات مبتلا شود، بنا به دلایل نا معلومی این سرطان از نوع بسیار قدرتمند خواهد بود.
پیشگیری با فراورده های گیاهی
دانه سویا و انواع دیگر حبوبات دارای فیتو استروژن (Phytoestrogens) هستند، که نوعی ماده شیمیایی نباتی مشابه هورمون استروژن در بدن انسان است. این مواد شیمیایی میتوانند از بروز سرطان پروستات جلوگیری کنند. در حقیقت، یکی از دلایل ممکن برای کم بودن تعداد مردان مبتلا به سرطان پروستات در مردان خاور دور، استفاده فراوان از سویا است.
محققان هنوز از چگونگی ایجاد این تاثیر فیتو استروژن اطمینان حاصل نکرده اند. امکان دارد که فیتواستروژن مقدار آندروژن-هورمون مردانه ای که موجب رشد سرطان پروستات میشود- را کاهش میدهد یا اینکه فیتواستروژن تنها متعادل کننده تاثیرات آندروژن است.
گوجه فرنگی و محصولات دیگر آن مانند سس و رب گوجه فرنگی، به شکل دیگری در پیشگیری سرطان پروستات موثرند. گوجه فرنگی دارای ماده ای ویتامین مانند به نام لیکوپین (lycopene) است که به عنوان یک آنتی اکسیدان (antioxidant) عمل کرده و با جلوگیری از آسیب دیدگی DNA در هسته مرکزی سلولها، خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد. بهترین روش دریافت لیکوپین مصرف موادی چون گوجه فرنگی، گریپ فروت تو سرخ و هندوانه است و بهتر است تا حد امکان از انواع کمک غذایی آن استفاده نشود.
سلنیوم و ویتامین E
دانشمندان طی سالها تحقیق و مطالعه در زمینه تغذیه دریافته اند که مصرف روزانه سلنیوم معدنی یا ویتامین E و یا هر دو، میتواند از بروز سرطان پروستات جلوگیری کند. آزمایش طولانی مدت پیشگیری از سرطان پروستات باسلنیوم و ویتامین (E (SELECT که از سال 2001 آغاز و تا سال 2013 ادامه خواهد یافت، این توصیه را تایید میکند. توجه داشته باشید که استفاده از داروهای گیاهی یا مواد کمک غذایی بدون راهنمایی پزشک، به خصوص اگر شما از ترکیب داروهای بدون نسخه یا تجویز شده و داروهای گیاهی استفاده کنید میتواند خطر آفرین باشد. قبل از مصرف هر گونه دارو، داروی گیاهی یا مواد کمک غذایی با پزشک خود مشورت نمایید.
غربالگری سرطان پروستات
اینکه تست سلامت مردان بی هیچ نشانه ای از سرطان پروستات انجام شود، جای بحث دارد. برخی از پزشکان با مسئله ی غربالگری و اینکه آیا مفید واقع میشود یا نه مخالف اند.
بعضی از پزشکان به مردان در سن 50 سالگی توصیه به غربالگری می کنند و برای مردانی که عوامل خطر را دارا می باشند این کار را در 40 سالگی توصیه می کنند. از طرفی برخی پزشکان نظری مخالف نسبت به انجام غربالگری دارند.
با پزشک خود درباره ی شرایط خاص خود و فواید و خطرات غربالگری بحث کنید. با یکدیگر می توانید تصمیم بگیرید که آیا غربالگری برای شما مفید است یا خیر.
تست های غربالگری پروستات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه پروستات با انگشت از طریق مقعد (DRE)
پزشک برای انجام DRE دستکش می پوشد و با چرب کردن انگشت خود آن را به داخل راست روده شما فرو می برد تا پروستات شما را لمس و معاینه کند، چرا که پروستات نزدیک راست روده می باشد. اگر پزشک هر چیز غیر طبیعی را در بافت، شکل و یا قوام پروستات شما پیدا کند، ممکن است به تست های بیشتری نیاز داشته باشید.
آزمایش سرطان پروستات یا PSA
یک نمونه ی خون از سیاه رگ دست شما گرفته می شود و برای اندازه گیری میزان PSA در خون، آزمایش می شود. PSA ماده ای است که به طور طبیعی توسط غده ی پروستات تولید می شود. مقدار PSA کمتر از 4، طبیعی تلقی می شود. البته بالاتر از حد طبیعی بودن PSA الزاما به معنی سرطان پروستات نیست و علل دیگری مثل عفونت، التهاب، بزرگی خوش خیم پروستات، احتباس ادراری، سوند گذاری، انزال نیز می توانند PSA را تا حدی بالا ببرند.
# مقدار psa در سرطان پروستات
مقدار طبیعی PSA برای افراد بالای 60 تا 65 سال کم تر از 4 ng/ml می باشد ولی این مقدار محل اختلاف است و برای افراد جوان تر از 60 تا 65 سال برای کشف 95 درصد سرطان ها، این میزان کمتر از 2.5 می باشد و در نژادهای مختلف نیز مقدار PSA متفاوت است. بالا بودن PSA اختصاصی سرطان پروستات نیست و در مواردی مثل حجم بالای پروستات سن، نژاد، دست کاری پروستات مثل سوند گذاری و سیستوسکوپی، انزال، التهاب و عفونت پروستات( پروستاتیت)، بیوپسی ونمونه برداری، احتباس ادراری و بزرگی خوش خیم پروستات نیز PSA بالا می رود.
25% سرطان های پروستات PSA طبیعی دارند بنابراین ترکیب اندازه گیری PSA و معاینه ی مقعدی پروستات برای کشف سرطان بهتر از استفاده ی هر کدام به تنهایی است. در صورت طبیعی بودن PSA و غیر طبیعی بودن معاینه ی مقعدی پروستات، بیوپسی لازم است.
در مواردی که PSA بالا باشد یا معاینه ی پروستات غیرطبیعی باشد برای تشخیص سرطان پروستات به طور قطعی و اثبات آن بایستی بیوپسی انجام شود.
PSA همراه با DRE می توانند در تشخیص سرطان در مراحل اولیه کمک کند. اما مطالعات از اینکه آیا این تست ها خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات را کاهش داده اند یا خیر موافق نیستند. به همین خاطر است که هنوز پیرامون غربالگری سرطان پروستات بحث و اختلاف نظر وجود دارد.
اگر نکته غیر طبیعی در تست های DRE یا PSA یافت شد، پزشک شما ممکن است آزمایشاتی تجویز کند تا مشخص شود که آیا شما سرطان دارید یا خیر؟
نمونه گیری از بافت پروستات
اگر نتایج تست های اولیه احتمال سرطان پروستات را بدهند، پزشک شما پیشنهاد می دهد که می بایست از سلول های پروستات شما نمونه گرفته شود. (بیوپسی پروستات). بیوپسی پروستات اغلب با استفاده از یک سوزن نازک انجام می شود که برای نمونه گیری از بافت در داخل پروستات فرو می رود. نمونه بافت در آزمایشگاه آنالیز می شود تا تعیین شود که آیا سلول های سرطانی وجود دارند یا خیر؟
آیا سرطان پروستات فرد تهاجمی است یا خیر؟
بعد از اینکه بیوپسی مشخص کرد که شما سرطان دارید، گام بعدی تعیین میزان تهاجمی بودن سلول های سرطانی است (درجه یا گرید). در آزمایشگاه یک پاتولوژیست نمونه ی سلول های سرطانی شما را بررسی می کند تا تعیین کند که چقدر سلول های سرطانی با سلول های سالم فرق دارند؟ درجه ی بالاتر نشان می دهد که سرطان شما تهاجمی تر است و احتمالا به سرعت گسترش می یابد.
متداول ترین شاخصی که برای ارزیابی درجه تهاجم سلول های سرطان استفاده میشود نمره ی گلیسون نامیده میشود. نمره گلیسون شامل دو عدد می باشد که حداقل آن 2 (سرطان فاقد تهاجم ) و حداکثر آن 10 (سرطان به شدت مهاجم) می باشد.
متخصص سرطان پروستات
در صورت تجربه علائم سرطان پروستات یا تشخیص ابتلا به آن، باید به پزشک متخصص در درمان این سرطان مراجعه کرد. در سرطان پروستات همچون دیگر سرطان ها، تشخیص و درمان زود هنگام با نتایج درمانی موفقیت آمیز و ارتقای کیفیت زندگی ارتباط دارد.
انواع پزشکان متخصصی که در زمینه درمان سرطان پروستات فعالیت دارند، شامل موارد زیر هستند:
اورولوژیست: پزشکی است که انواع فرایند های جراحی از جمله رباتیک، سنتی، لاپاراسکوپیک (کم تهاجم)، پروستاتکتومی رادیکال و برداشت فیزیکی بافت سرطان را انجام می دهد.
آنکولوژیست پرتو درمانی: پزشکانی هستند که برنامه درمان با پرتو درمانی را برای بیمار تهیه می کنند. این برنامه می تواند شامل تصویر برداری هدایت شده، براکی تراپی، پرتو درمانی تخریبی استریوتاکتیک و پرتو درمانی با شدت متغییر باشد.
رادیولوژیست مداخله ای: این پزشکان در فرایند های کم تهاجم همچون تخریب با امواج رادیویی، فرایند های هدایت شده با تصویر برداری و دادن دارو های پرتوزا تخصص دارند.
آنکولوژیست: آنکولوژیست ها، نوع و مقدار مصرف دارو های شیمی درمانی یا هورمون درمانی را برای هر بیمار تجویز و تعیین می کنند.
اوروپاتولوژیست: پزشک اوروپاتولوژیست با استفاده از آزمایش ها و نمونه برداری های مختلف، ابتلا به سرطان و وجود بافت های سرطانی را در بدن بیمار تشخیص می دهد.
اورورادیولوژیست: این متخصصان با استفاده از سونوگرافی، اسکن استخوانی، سی تی اسکن، ام آر آی و دیگر آزمایش های تصویر برداری، محل سرطان و احتمال انتشار آن به دیگر نواحی بدن را بررسی می کنند.
تشخیص سرطان پروستات
بر اساس پژوهشهای انجام شده توصيه ميشود که برای تشخيص سرطان پروستات علاوه بر لمس پروستات از آزمايش تومور مارکر PSA(آنتی ژن اختصاصی پروستات) نيز استفاده گردد.
در صورت ترکيب معاينه پروستات از راه لمس و اندازه گيری مقدار PSA ميتوان ، توان تشخيص سرطان پروستات (کارسينوم پروستات) را تا حدود زيادی بهبود بخشيد. اين مسئله از آنجا سرچشمه ميگيرد که تشخيص سرطان پروستات در مراحل نخست احتمالآ توسط لمس پروستات امکانپذير نيست. اما سلولهای سرطانی در شروع ظهور تغييرات بدخيم اغلب از توان توليد PSA برخوردار بوده که مقدار PSAاز طريق آزمايش خون قابل اندازه گيری ميباشد .
در بيمارانی که مبتلا به این سرطان هستند مقدار آنتی ژن PSA در خون افزايش مي يابد و اين امر تشخيص به موقع سرطان را ممکن ميسازد . در ضمن آزمايش مذکور اين امکان را برای پزشک فراهم ميسازد تا در صورت لزوم روشهای تکميلی ديگر مانند سونوگرافی را نيز مورد اجراء گذارد.
چنانچه نتايج اندازه گيری PSA وجود سرطان را محتمل سازد، انجام سونوگرافی ترانس رکتال (از طريق بخش انتهائی روده بزرگ) و در صورت لزوم بافت برداری از پروستات ( قبل از آنکه غده پروستات قابل لمس باشد) قدم مهم ديگر در تشخيص زود و بموقع تومور خواهد بود. طبق آمارهای موجود در حدود 40% از عموم مردان در سن 50 سال ميتوان کانونهای بسيار کوچک و ابتدائی سرطان پروستات را مشاهده کرد که اين درصد با افزايش سن نسبت مستقيم دارد.
در حال حاضر با استفاده از روشهای درمانی جديد، در صورت تشخيص در مراحل ابتدائی، برای در صد بالائی از بيماران مبتلا به سرطان پروستات، امکان بهبودی کامل فراهم گشته است.
تشخیص سرطان پروستات با سونوگرافی
اگر تست های دیگر احتمال وجود سرطان را افزایش داد، پزشک شما ممکن است از سونوگرافی از طریق راست روده (ترانس رکتال) استفاده کند تا پروستات شما را بیشتر مورد ارزیابی قرار دهد. یک میله ی کوچک در شکل و اندازه ی یک سیگار، در راست روده ی شما قرار داده می شود. این میله از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از غده ی پروستات شما استفاده می کند.
شاید دوست داشته باشید بخوانید: پروستات چیست
دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی
احمد
دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۷( 6 سال پیش)
تعداد بازدید: 152
مشاهده پرسش
